शेती विकासासाठी हवेय "एएमसी' मॉडेल

कृषी पदवीधारकांनाही रोजगार शक्‍य; कृषी महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. फरांदे यांची संकल्पना

राजेंद्र घोरपडे

सध्या पदवी घेऊन बाहेर पडणारे कृषी पदवीधर त्यांच्या ज्ञानाचा वापर शेती विकासासाठी फारच कमी करतात. राज्यातील एकूण कृषी पदवीधरांमध्ये शेती किंवा शेतीशी निगडित क्षेत्रात काम करण्याऱ्या कृषी पदवीधरांचे प्रमाण अंदाजे 10 टक्केच आहे. त्यामुळेच शेतीच्या विकासाला फारशी चालना मिळत नाही, असे तज्ज्ञांचे मत आहे. त्यासाठी कृषी पदवीधरांना रोजगाराची संधी देणारी "वार्षिक देखभाल व निगा राखणारे कंत्राटदार' (एएमसी) ही नवी संकल्पना येथील कृषी महाविद्यालयाचे प्राचार्य डॉ. अशोक फरांदे यांनी मांडली आहे.

सध्या कृषी क्षेत्रातही पदवीधरांच्या बेरोजगारीचे प्रमाण वाढत आहे; पण या क्षेत्रातील पदवीधरांना स्वयंरोजगार देणारे तंत्र शिकवले तर त्यांना त्याचा निश्‍चितच उपयोग होईल. या दृष्टीने ही नवी संकल्पना डॉ. फरांदे यांनी मांडली आहे. याविषयी अधिक तपशील सांगताना प्राचार्य फरांदे म्हणतात, ""वार्षिक देखभाल आणि निगा राखणारे कंत्राटदार (एएमसी) हा तीन ते चार कृषी पदवीधरांचा गट असेल. तो गट गावच्या शेती विकासासाठी नियुक्त केला जाईल. गावातील शेतीचे नियोजन हा गट करेल. गावातील शेतकऱ्यांना फवारणी, खतांचे नियोजन, सुधारित तंत्रज्ञान आदीची तांत्रिक माहिती शेतकऱ्यांना देईल. शेतकऱ्यांना शेती करताना भेडसावणाऱ्या प्रश्‍नांची सोडवणूक करेल. शेतमालाच्या विक्रीचेही नियोजन करेल.''

प्राचार्य फरांदे यांच्या म्हणण्यानुसार पिकावर मोठ्या प्रमाणावर किडींचा प्रादुर्भाव होतो तेव्हा कीड आटोक्‍यात आणणे कठीण जाते. अशा वेळी "एकात्मिक कीड व्यवस्थापना'ची गरज असते. नुसते एका शेतावर कीडनाशकाची फवारणी करून कीड आटोक्‍यात येत नाही. या पद्धतीत एएमसीचा गट त्या किडीची पाहणी करून योग्य ते कीडनाशक सुचवेल. यामुळे कृषी सेवा केंद्राकडून त्यांच्याकडील साठा संपविण्यासाठी विकली जाणारी कीडनाशके यावर आळा बसेल. चुकीच्या उत्पादनांच्या होणाऱ्या खरेदीवर प्रतिबंध बसेल. कीडनाशकांच्या एकत्रित फवारणीने गावातील संपूर्ण कीड आटोक्‍यात आणणे शक्‍य होईल. यामुळे उत्पादनावर निश्‍चितच परिणाम झालेला दिसेल.

सध्या ग्रामीण भागात सेंद्रिय खतासाठी खोदले जाणारे खड्डे हे शास्त्रोक्त नसतात. एएमसीचा गट शास्त्रोक्त माहिती शेतकऱ्यांना देऊन योग्य नियोजनाबाबत मार्गदर्शन करीत असल्याने शेतकऱ्यांना याचा फायदा होईल. सेंद्रिय खताचे खड्डे कसे खोदावेत? सेंद्रिय खत कसे तयार करायचे? याचे शास्त्रोक्त मार्गदर्शन जागेवरच मिळाल्याने होणाऱ्या चुका टाळता येतील, असेही श्री. फरांदे यांनी सांगितले.

एएमसीचे संभाव्य फायदे

कृषी पदवीधरांना रोजगाराची नवी संधी

शेतकऱ्यांना बांधावरच नवे तंत्रज्ञान उपलब्ध

>

शेतीतील चुका कमी होऊन उत्पादनात वाढ

खत, पाणी, कीडनाशके यांचा योग्य वापर

शेतीसाठी आवश्‍यक खत, पाणी आदीचे नियोजन सुलभ

शेतीतील खर्च कमी करण्यास मदत

पडीक जमिनींच्या विकासास चालना

नियोजनामुळे शेतमालाला योग्य भाव देणे शक्‍य

कृषी सेवा केंद्रांकडून होणारी फसवणूक थांबविणे शक्‍य

गटशेतीस प्रोत्साहन